Sanktuarium Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny w Dziekanowicach

niedziela, 24 czerwca 2007

Czerwiec

Miesiąc ten rozpoczyna się w tym roku uroczystością Trójcy Przenajświętszej, z którą nie wiążą się jednak żadne zwyczaje ludowe. Ale już cztery dni później Kościół obchodzi uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej, której dawniej towarzyszyły różnego rodzaju atrakcje, widowiska, zabawy, zawody, inscenizacje o treści religijnej. Z czasem przedstawienia te i różne inscenizacje, np. najazdu Tatarów czy odsieczy wiedeńskiej, przejęły kon-fraternie i cechy, wprowadzając do nich elementy folkloru miejskiego, zabawy, głośną muzykę, groteskowe kostiumy i maski. Pozostałością dawnych zabaw cechowych i widowisk odbywających się w Boże Ciało i oktawę są zachowane dotychczas obchody lajkonika krakowskiego. konika zwierzynieckiego; również w Krakowie najdłużej zachowały się urządzane w oktawie Bożego Ciała przez bractwa strzeleckie zawody w strzelaniu do celu i wybory króla kurkowego. Z obchodami Bożego Ciała i oktawy wiązały się też liczne wierzenia, obrzędy i zwyczaje ludowe oraz prak-tyki magiczne. ochronne; były one skierowane głównie przeciwko burzom oraz czarownicom, których aktyw-ność miała nasilać się w tym czasie w celu przeciwdziałania ludzkiej pobożności. Wierzono, że zielone ga-łązki brzozowe z ołtarzy mają niezwykłą moc magiczną i dobroczynną. Po przejściu procesji obłamywano je albo zabierano z ołtarza, aby wkopać w zagony i narożniki pola, położyć w stajni i oborze, przechować w domu za świętym obrazem przeciwko burzy, gradowi, czarom, czarownicom i złym urokom. W rogi pola wkopywano także przepisane odręcznie teksty czterech Ewangelii czytanych podczas procesji (w każdy róg inną), aby słowo Boże strzegło upraw. W całej Polsce w oktawę Bożego Ciała święcono wianki z ziół i kwia-tów polnych i ogrodowych, zestawione i uplecione zgodnie z tradycją rodzinną, domową i regionalną najczę-ściej z rozchodnika, macierzanki, mięty, kopytnika, krwawnika, barwnika, jaskółczego ziela, grzmotnika, krzyżowego ziela oraz przybrane piwonią, dziką różą i jaśminem. Czasami przynoszono je do kościoła w Boże Ciało i pozostawiano na ołtarzu na cały tydzień, aby nabierały świętej, a zarazem magicznej siły.
Równie liczne zwyczaje, obrzędy, wierzenia, praktyki magiczne i wróżby wiążą się z przesileniem letnim. Dawniej Kościół je zwalczał jako pozostałości pogaństwa, ale z czasem niektóre z nich starał się związać z tradycją chrześcijańską, z praktykami religijnymi ku czci św. Jana Chrzciciela, o czym do dziś świadczy okre-ślanie ich jako "świętojańskich".
                                          Na podstawie słownika „Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce” wydanego przez Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum